Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer içinde insanoğluın sahiden elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak kucakin vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, maşerî ömürın gerçekleşmesini yağdırmak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin huzursına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, mutlaka hakikat kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanoğluın hattıhareket ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her mevsim mümkündür. “İşte dostluk, isim davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir tip, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-doğa ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru kucakin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi kucakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun düşün ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten ufuklerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini yağdırmak maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve kanunların bütünüdür. Henüz münteşir bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî yaşyalnız düzenidir. Ahbaplık Kelime Manaı Ahbaplık kelimesi Arapça “gerçek” kökünden hasılat ve gerçek kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “gerçek” kelimesinin çoğkoca “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na için dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet manaında da kullanılır. Beceri Manaı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği kucakin hala doyurucu bir tanılamam konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) bandajlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi içinde esas olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bap düzlük kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mebdelıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun haysiyet kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla nazir nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek kucakin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları karışmak kucakin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve mangır cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, parti mantinota; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kadar farklı dostluk dallarında farklı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasi ufukleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanoğluın pasış ve emniyet içinde bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kılgısal amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun konstrüksiyonsından kaynaklanan ihtiyaçlarını huzurlamaya çdüzenışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni ömürın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf konstrüksiyonsına ve bundan sonra mevrut ihtiyaçlarına mütenasip sürdürmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile mecburdır; konuşu ihtiyaçlara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir yapılanma şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sahici kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanılamamıyla türe, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere iki farklı anlamda kullanılır. Doğruluk gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında şahsi bir özelliği deyimler. Nefer her mevsim haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni atfetmek uğrunda kalıcı ve bileğmedarımaişetmez bir çaba gösterir. İşte bu hattıhareket ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe nosyonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzlükında hukuki haysiyet olarak alay konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer kucakindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini kucakeren kurallar eksiksizü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve içmek durumunda bulunduğuna için, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hükümran mevcut, nesnel ve salt bir haysiyet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini kucakerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzum mevcut düzeni bakmak, gerekse onu bileğmedarımaişettirmeyi meşrulaştırmak kucakin her mevsim adalete mebdevurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta huzurmıza müesses dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut dostluk düzenlerinin kendisine mütenasip olup olmadığı açısından bir haysiyet ve yorum ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz huzurlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon denge içinde olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşyalnız uyacak, hem bile bu maşerî ömürın pasış içinde sürebilmesi kucakin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.